Έχεις πιάσει ποτέ τον εαυτό σου να αναλύει ξανά και ξανά μια συζήτηση, μια απόφαση ή κάτι που είπες πριν ώρες ή και μέρες; Να φτιάχνεις στο μυαλό σου σενάρια για το μέλλον, συχνά αρνητικά, χωρίς να μπορείς να τα σταματήσεις; Αν ναι, τότε έχεις έρθει αντιμέτωπος με το φαινόμενο του overthinking – της υπερβολικής σκέψης.
Το overthinking δεν είναι απλώς «σκέφτομαι πολύ». Είναι ένας φαύλος κύκλος όπου ο νους εγκλωβίζεται σε ατελείωτη ανάλυση, χωρίς να οδηγείται σε λύση. Αντί να μας προστατεύει, μας κουράζει, μας αγχώνει και συχνά μας απομακρύνει από τη χαρά της παρούσας στιγμής.
Τι κρύβεται πίσω από την υπερβολική σκέψη;
Συνήθως το overthinking έχει ρίζες βαθύτερες απ’ όσο νομίζουμε. Μπορεί να σχετίζεται με:
- Άγχος και ανασφάλεια
- Φόβο αποτυχίας ή απόρριψης
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Τραυματικές εμπειρίες του παρελθόντος
- Ανάγκη ελέγχου των καταστάσεων
Ο εγκέφαλος προσπαθεί να μας «προστατεύσει» προβλέποντας κάθε πιθανό ενδεχόμενο. Το πρόβλημα είναι ότι αυτή η συνεχής εγρήγορση εξαντλεί τη νοητική και συναισθηματική μας ενέργεια.
Πώς μας επηρεάζει στην καθημερινότητα;
Το overthinking μπορεί να επηρεάσει πολλούς τομείς της ζωής μας:
- Μας δυσκολεύει στη λήψη αποφάσεων
- Επηρεάζει τον ύπνο και την ποιότητά του
- Αυξάνει το άγχος και την κόπωση
- Δημιουργεί αίσθηση μπλοκαρίσματος
- Μειώνει τη συγκέντρωση και την απόδοση
Πολλές φορές, αντί να δράσουμε, χανόμαστε σε σκέψεις όπως:
«Κι αν αποτύχω;», «Μήπως είπα κάτι λάθος;», «Τι θα σκεφτούν οι άλλοι;»
Πώς να απεγκλωβιστείς από τον κύκλο του overthinking
Η υπερβολική σκέψη δεν σταματά από τη μία στιγμή στην άλλη, όμως υπάρχουν τρόποι να τη διαχειριστείς:
1. Αναγνώρισε το πρόβλημα
Το πρώτο βήμα είναι να καταλάβεις πότε σκέφτεσαι υπερβολικά. Μόλις το παρατηρήσεις, πες στον εαυτό σου:
«Τώρα κάνω overthinking. Δεν χρειάζεται να συνεχίσω».
2. Μετέφερε την προσοχή σου στο παρόν
Η επαφή με το “εδώ και τώρα” είναι το κλειδί. Παρατήρησε την αναπνοή σου, το σώμα σου, τους ήχους γύρω σου. Το μυαλό δεν μπορεί να αναλύει ατελείωτα όταν παραμένει στο παρόν.
3. Γράψε τις σκέψεις σου
Η καταγραφή σε χαρτί αποφορτίζει το μυαλό. Βλέποντας τις σκέψεις γραπτά, συνειδητοποιούμε συχνά πόσο υπερβολικές ή μη ρεαλιστικές είναι.
4. Θέσε χρονικό όριο
Πες: «Θα σκεφτώ αυτό το θέμα για 10 λεπτά και μετά θα σταματήσω». Έτσι εκπαιδεύεις τον εγκέφαλό σου να μη βυθίζεται απεριόριστα σε ανάλυση.
5. Αντικατάστησε με ρεαλιστικές σκέψεις
Αντί για «Θα πάει όλα στραβά», δοκίμασε:
«Μπορεί να υπάρξουν δυσκολίες, αλλά μπορώ να τις αντιμετωπίσω».
Το overthinking δεν είσαι εσύ
Είναι σημαντικό να καταλάβεις πως οι σκέψεις σου δεν σε ορίζουν. Δεν είσαι οι φόβοι σου, ούτε τα σενάρια που δημιουργεί το μυαλό σου. Είσαι κάτι πολύ περισσότερο.
Η ηρεμία έρχεται όταν αποδεχτούμε ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε τα πάντα – αλλά μπορούμε να ελέγξουμε τον τρόπο που ανταποκρινόμαστε.